(Opnieuw)

Het is ochtend. Een vrouw zit aan tafel. Ze is al buiten geweest, liep met een voet op de stoep en met een voet op de straat. Midden op straat lag ijs, was het glad. Ze zag voor zich een teken in het ijs dat wegtrok zodra ze er was. Op haar netvlies zocht ze een spoor van het teken. En toen. Ze is uitgegleden, net niet gevallen, kon zichzelf vangen tegen een hek, heeft in een tuin een volgend seizoen gezien.

De vrouw zit aan tafel. Haar wijsvinger op pagina dertien. Een paperback met opgekrulde hoeken. Ze had nochtans geknikt naar de luxe-editie in de etalage. Vijf seconden later ging een donkere mannenhand ermee vandoor. Ze leest. Over hoe scherp vogels kunnen zijn, met de lijnen die ze trekken en hun lawaai. Brutale vogels schrijven openlijk de naam waarmee ik je roep. De vrouw zoekt betekenis door het raam, wil een vogel vinden op het dak, denkt in letters een naam die ze elke dag schrijft en toch is vergeten. Zoals de naam van iemand ooit heel dicht en voor altijd, die toch verdween en pas na jaren ook zijn naam terug komt halen. Als een oud woord in een zakje aan de hand van een man.

De vrouw strekt onder de tafel haar benen, raakt met haar tenen een stoel, vormt een hoek tot ze ervan gaat trillen. Ze wil nog eens glijden, de warmte van het bijna vallen voelen, vertragen langs de vroege bloemen en haperen met haar jas aan het hek, iets scheuren. En dan daar genoeg teken in zien om niet te gaan werken. Ze zou wel zeggen dat er bloed bij was en een dokter. En dat zou niet gelogen zijn, want enkele uren later valt ze van de trap, spuit het bloed uit haar mond. Maar dat weet ze nog niet. Ze staat op van de tafel, gaat in huis op zoek naar iets stomps, gaat voor het raam staan slijpen, voelt de kou door het glas, een punt valt te vroeg, heeft nooit geschreven.

De man kreeg van mijn Bomma voor zijn Nieuwjaar een doos artisanale pralines uit Kortrijk. De doos is in een witte plastic zak vanuit België naar Nederland gekomen, op het karton zat een etiketje geplakt met daarop: Voor WJ. Onder het brede bruine lint met strik dat om de doos zat, stak de afgescheurde klep van een envelop, daarop stond: Van Bommamie. De man stak de doos met envelopflap en al bovenin een keukenkast.  

Toen ik op een avond alleen thuis was, omdat de man eens een avond met rust gelaten wilde worden, heb ik de doos opengemaakt. Bij het losmaken van het lint bleek de tooi ingewikkelder ineen te zitten dan ik dacht. Het lint bestond uit een kort en een lang stuk, daaraan hing een strik gemaakt van papier en een netje waarin een kleine gouden kerstbal was gelegd. Het balletje rolde gelijk het aanrecht af, ving ik op ter hoogte van mijn knie. Ik draaide de doos op de kop, maakte de vier flappen van de bodem los. Vanonder het dikke kartonnetje dat tevoorschijn kwam, haalde ik met duim en wijsvinger drie pralines tevoorschijn: een rechthoekje met een halve walnoot erop, een zwarte paardenkop met witte manen en een grillig rondje met in oranje lijnen een cacaoboon. De bodem van de doos vouwde ik vlot weer dicht, het lint in twee delen, de compositie van strik en net en bal kreeg ik er enkel slap en een beetje triestig weer omheen gedraaid.  

Met een schoteltje met de drie pralines erop ben ik op de grond voor het haardvuur gaan zitten. Ik heb ze heel traag opgegeten en ondertussen de kleren bekeken die ik droeg. Een felgroene gebreide trui, een vierkant vlak eigenlijk met enkel een gat voor het hoofd, gevonden in de kringwinkel – daaronder een oude roze t-shirt met lange mouwen, ik draag het om in te slapen, er zit een gat in een van de oksels – ik had ook mijn pyjamabroek al aan, een lange donkerblauwe, van een goed merk, ik kreeg die van de Bomma, zij droeg hem niet graag, de Bomma is een meter zestig, de broek eindigt ergens halverwege mijn kuiten – verder droeg ik dikke grijze sokken met een esdoornblad op. Mijn Crocs stonden naast me en werken dus niet mee om het totaalbeeld te vormen. Ik dacht aan de moeder van een vriendin. Toen we tieners waren, zaten de vriendin en ik in haar keuken aan de lange witte eettafel, elk met een glas water voor ons. De aanleiding herinner ik me niet meer, maar de moeder zei plots: Het is belangrijk dat ge ten alle tijde verzorgd oogt, ook als ge gewoon thuis zijt en denkt dat niemand op bezoek zal komen. Altijd als ik mezelf en mijn outfits bekijk op momenten dat ik gewoon thuis ben en denk dat er niemand op bezoek zal komen, moet ik denken aan die uitspraak, voel ik mij kortstondig een slons.  

Ik kreeg een bericht van de man: hij komt eerder thuis van zijn avond alleen, vraagt of ik al zal slapen. Ik wist dat hij dat vroeg omdat zijn avond-alleen mislukt als ik nog wakker ben. Ik antwoordde dat ik denk dat ik nog wakker zal zijn, maar dat ik zal doen alsof ik hem niet zie en niet tegen hem zal praten.  

Ik googlede op homewear-broek-lange-benen, vond sites vol begrip en beloftes: Lange vrouwen; voor jullie is het altijd lastig om broeken te vinden die niet te kort zijn, wij helpen je!  – Ervaar nu het hemelse geluk van een passende damesbroek, jij long legged chick! – Tall girl ahoy! Dit wordt je nieuwe jeans! Ik noteerde enkele modellen en prijzen op een briefje dat ik de volgende dag al niet meer terug zou vinden.  

Toen kreeg ik weer een bericht: dat hij de trein heeft gemist, meer dan een uur moet wachten op een koud station, dat zijn boek net uit is en dat hij hoopt dat ik nog wakker ben als hij thuiskomt.

 

 

Er is een vriendin op bezoek. Zij en ik zouden er een dag op uitgaan, terwijl man en muis zich samen vermaken. Doordat muis de laatste tijd omringd wil zijn door alle partijen die haar lief zijn, geraken wij in de ochtend het huis niet uit. Rond het middaguur trek ik me op het perron moeizaam los uit haar kusjes en knuffels, een traan loopt bij het laatste nog-één-zoentje op me over. Ik voel de druppel koelen, drogen op mijn wang. Terwijl de treindeuren sluiten, hoor ik nog net hoe man haar tot bedaren tracht te brengen met de belofte aan een pannenkoek. Hij tilt haar op zijn schouders, ze spant zich weerbarstig als een plank.   

In de trein praten de vriendin en ik met een man uit het dorp. Hij draagt twee tassen vol van zelfgeschreven boeken. Met de dagen en de feesten is de hele voorraad ingepakt en in een vaart de winkel uitgevlogen. Hij brengt nu een nieuwe lading naar de stad. Ik breng de vriendin naar de stad, zal haar de markten laten zien, de winkels, het bruine café en de grachten die nu vol liggen met verlichte boten. Samen met de man met de tassen wandelen we richting het hart van de stad. Let op, zegt hij, hier ligt een drol, die lag er gisteren al, ik heb hem hier niet achtergelaten. De vriendin en ik vinden die uitspraak grappig, herhalen hem ‘s avonds terwijl we op de bank zitten met een bord rijst en groenten met curry.

Verder dan één boekhandel komen we die middag in de stad niet. Ergens tussen de drol en de drempel van de boekenwinkel bedenk ik in weinig woorden dat ik een vrij mens ben, ook in de stad, dat ik me niet zal laten stuwen door behoeftes aan bezit of op objecten geprojecteerde drang. Maar met boeken weet je ‘t nooit.  

Op de gelijkvloers houden we zowat elk kookboek in handen dat gezondheid, geluk en alles waarnaar wij verlangen, uitstraalt. Op de volgende verdieping lezen we titels van zelfhulpboeken die in rekken geordend en op tafels gestald zijn. Op onze arm groeit een stapel. Na een tijd worden we allebei een beetje flauw van de honger, in een zithoek wachten we op een cappuccino, eten eerst de koekjes, noemen de koffie lauw, maar toch oké. Ik krijg een foto toegestuurd van een vrolijke muis in een pannenkoekenhuis. Tijd en uur van thuiskomst nemen gelijk af in belang, ik leun achterover in de stoel, strek even mijn benen, kijk naar de man achter de toonbank. Hij draagt een strikje, wijst op vraag van een vrouw met uitgestrekte arm naar het rek met kunstboeken, de vrouw knikt, hij ritst een vel inpakpapier van de rol. De vriendin zegt dat ze niet alle boeken wil kopen die ze tussen onze koffies op tafel heeft gelegd. We bladeren door de boeken, lezen de flap, gaan diagonaal door de inhoudsopgave, lezen lukraak wat citaten aan elkaar voor, vellen oordelen:  Sorry, maar dit weten wij al! En Hier betaal ik geen achttien euro voor! Of Ga jij dat doen, tijdens een wandeling stilstaan om een steen te zoeken, mos te ruiken? 

De boeken die het niet halen, komen met een armzwaai op de tafels achter ons te liggen. Wat bij ons blijft, is beloftevol: Een boek dat volgens de achterzijde al velen heeft geholpen overeind te blijven in een wereld die overweldigt. Een werkboek met lees- en invuloefeningen over prikkels en grenzen. Verder nog een boek met twaalf korte hoofdstukken die je in twaalf maanden leiden naar een leven dat telt. Dat laatste boek zit ook in mijn kast, ik heb het nog niet gelezen. 

Hoe kan het dat je een boek soms heel erg en heel dringend wilt, het koopt en het dan toch niet leest, vraag ik. We weten het niet. Misschien omdat veranderen moeilijk is? Ik vertel een verhaal over een oudere man van wie niemand dacht dat hij ooit zou veranderen en plots … door één bezoek, één vraag van een kind kantelt hij compleet. Terwijl ik vertel, ga ik staan, beeld ik uit wat het kind deed, hoe het met drie vingers kort het ribfluweel op de knie van de man raakte, zich plooide tot het zat en maakte dat het niets miste van wat op zijn gelaat en in zijn gemoed gebeurde. De vriendin zwijgt, neemt het oor van het lege kopje, draait het naar zich toe, staart naar haar vingers, kijkt mij vervolgens aan en zegt: Alles is dus mogelijk. 

Ze betaalt haar boeken. Ik zeg nog dat we elk een cappuccino hebben gedronken, als ik dat niet had gedaan, dan was ie gratis geweest. In de trein stuur ik een bericht naar man: We zijn onderweg naar huis, alles is oké, ik heb niets gekocht, ook geen boeken. 

 

Er zijn mensen, roept ze, rent richting deur. Ze draait zich na twee stappen alweer om: mama, mij optillen.  Ik zie door het raam de deur van buurman openstaan.

Buurman staat voor de deur, leunt met één voet op onze drempel en met een hand tegen de muur, hij reikt mij een donkerblauw boekje aan. Dit is jouw boek, zegt hij. – Nee, hoor, zeg ik, dat is het niet. – Toch wel, zegt hij. – Nee, zeg ik, maar kom even binnen, het is koud. Dat wil hij niet. Het gaat trouwens niet goed, zegt hij. – Kom dan toch binnen, vraag ik weer. – Neen, zegt hij, draait zich om richting overkant van de straat en zegt: Nu ga ik weer, mijn deur is open. Ik vraag nog of hij echt denkt dat ik hem dat boekje heb geleend. Neen, maar het is jouw boekje, lees het, je zult het merken, het is jou.

Ik leg het boekje bovenop enkele andere. Bovenop De troost van de filosofie en Gedichten voor de kleine reus. 
Buurman is erg lief, zeg ik tegen de kleine op mijn arm.
Hij is ziek, zegt zij.
Ja?!, vraag ik.
Ja.

Ik ruik dat de risotto in de keuken bouillon nodig heeft. Ik giet en zie de korrels onder water gaan. Achter me gaat zij ook bezig. Ze trekt de dop van een stift, leunt met een arm op haar tafeltje, en vult een poes in een boek.

Gaan wij ook eens een cadeau geven aan buurman?, vraag ik.
Ja, zegt ze, het hoofd schuin over haar werk gebogen, de dikke blauwe stift gaat heen en weer tussen zwarte lijnen.
Wil jij dan iets voor hem kleuren?
Ja. En ik ga niet dankjewel zeggen.
Nee?
Nee. Ga jij dat zeggen, mama?
Ja, lieverd, ik zal dankjewel zeggen.
En ook alsjeblieft?
Ja, lieverd, en ook alsjeblieft.

(wordt vervolgd)

Die mooie paarse bollen op die lange stelen, hoe heten die, vraag ik.

Dat is alium, zegt plantman en ik herhaal zijn antwoord.

Wanneer plant je die, vraag ik?

Nu!

Nu?

Ja! De mensen maken in de lente huizen schoon en dan daarna ook hun tuin. Da’s verkeerd. Dan zien ze hun tuin als een verlengde van hun huis. Da’s verkeerd. Nu moet het gebeuren, nu, in de herfst.

Ik zit te luisteren, kijk naar plantman en naar een volle kop gloeiende thee en zie mezelf op handen en knieën tussen de aarde en het gewas zitten. Met drift trek ik overbodig en woekerend kruid uit de grond, hardnekkige doorwreters en koppigaards, wortels van venijn, weg. Plaats voor ander leven, schoon leven. Dat leven zit nu nog samengebald in ruwe knolletjes in bruine papieren zakken met daarop een foto van wat het allemaal kan worden. Ik wil naar huis, thee moet afkoelen. Ik wil naar huis en eraan beginnen. Ik wil aarde ruiken, pijnlijke knieën krijgen, vuile vingers van toewijding. Ik wil eraan beginnen.

Terwijl ik me met slapende baby en verbrande tong door de straten haast en hoi links en rechts en hand in de lucht en doorgaan, zie ik aan een razend tempo en in flitsen ineens ook al mijn kasten, met openzwaaiende deuren, vrij zicht op slordig gestapelde noodzakelijkheden en verzamelde niet-noodzakelijkheden. In kruipruimtes: dozen vol kleding voor elk seizoen, veel te veel voor driehonderdvijfenzestig dagen gedeeld door vier. En alle boeken die ik verzamelde, kocht, las en niet las, persé wilde omdat ze toen hoorden bij dát seizoen van mijn leven.

Ik snel nu naar een opgeruimde tuin en toekomst, helder licht valt op soepele kluiten en binnen in kamers vol essentie-echtheid-waarheid. Het hoofd en de handen, ineens bevrijd van ballast en bagage, klaar voor ontvangen. De wielen van de kinderwagen hobbelen over bolsters die openspringen en hun kastanjes over de keien laten kletsen. Het hakje van mijn schoen wiebelt, wankelt bovenop een wilde of een tamme. Mijn enkel schudt, knie slaat bruut naar de andere toe, ik leun naar voren, rem mezelf tegen het handvat van de wagen. In een ruit met witte gordijnen zie ik mijn overdreven zelf en vraag me af wie haar ook heeft gezien. Die zal wel denken: Zie dat mens en ze viel nog bijna ook.

Door de volgende ruit zie ik hoe een vrouw aan een ovalen tafel papieren sorteert, man en zoon op de bank televisie kijken. Mijn kind slaapt door. Ik duw haar zachtjes ons huis binnen, rijd haar door de keuken naar buiten, zet haar beschut neer. Ik open onder het afdak een deur, haal de papieren zakken tevoorschijn. Lees de datum bij de knollen, ze zouden eigenlijk al twee jaar geleden moeten zijn gebarsten. Ik zucht. Zou ik dat nog wagen? Moeite doen voor wat misschien in de kiem al is gebroken? Ik scheur de zakken open, ga zitten op knieën, ruk met handen in handschoenen nazaten van een enerverende wemelaar uit, gooi de kluiten achter me op een hoop, woel aarde om, maak holletjes voor de bolletjes, leg ze er met plots trillende vingers in, voel een geforceerde spier in mijn nek. Ik maak de kuiltjes dicht, vul een gieter bij de regenton, giet staand, traag en met beheerst ge-adem water over wat ik heb geplant. We zullen het zien, zeg ik fluisterend, terwijl ik de keuken binnenstap. Met de handschoenen nog aan open ik de vaatwasser. Écht! – zeg ik tegen mijzelf, doé – niét – zó! Terug buiten leg ik de handschoenen op tafel en hoor ik geluiden van wakker worden uit de wagen. Nu stopt alles, vult alles zich met haar in vertraging, verzadiging. Ik draag haar naar binnen, sluit deuren, de rug naar de tuin, de vaat en het prangen van de dingen. Ik leg haar tussen mijn benen op een kleed, maak vuur aan, buig voorover, streel haar neus met mijn neus, ga dan naast haar liggen, op een zij, met opgetrokken knieën, leun met mijn hoofd op een arm, andere arm zacht over haar lijfje, ik kijk over haar haartjes naar de kachel, land en lach in de vlammen omdat zij alles uit mijn handen laat vallen.

Ik krijg hoofdpijn, probeer die te laten varen met enkele ademhalingen uit de buik, dat helpt niet, ik ga naar boven, twee handen, elk een leuning, sandalen uit, ik ga liggen op mijn rug op het bed, bedenk nog snel dat ik stof van de dag van mijn voeten zou willen wassen. Maar dat nu aan je vragen … zou jij mijn voeten willen wassen, gewoon, met dat groene badje, een beetje water, dat stuk zeep met lavendel en daar ligt een klein handdoekje, ik zou toch zo graag willen, dat je dat doet … ik vraag het niet.

Ik zie ons witte plafond in kleur, in draaien en kolken. Ik trek met gesloten mond mijn buik in om te kunnen boeren, de laatste lucht uit mijn maag te halen, een trilling te voelen waar slokdarm mondholte wordt.

Ik zou willen overgeven, zeg ik.

Wat kan ik doen, vraag je.

Misschien een emmer halen voor het geval dat en ook dat flesje uit de frigo – au de carme – er zit nog een halve centimeter in. Een halve centimeter composition de quatorze plantes fraîches et neuf épices – zijnde melisse, marjolein, angélique, sleutelbloem of let op: coucou, rozemarijn, salie, lavendel, armoise, sariette, kamille, citroenschil, tuinkers, meiklok, tijm, koriander, kaneel, muskaatnoot, clous de girofle oftewel kruidnagel, groene Spaanse anijs, venkelzaad, racine d’angélique, racine de gentiane, santal citrin.

Ik lig te wachten – je blijft lang weg – hoe lang kan het duren – twee dingen halen? Je komt met een glas water met daarin het allerlaatste uit de fles, ik ga half rechtop zitten, leun ingezakt tegen het hoofdeinde, krijg het glas, sper neusgaten open bij de scherpe geur; drink twee slokken, spuw het water in de emmer, kots daarna nog meer water en ook de groentetaart met feta en courgette uit de tuin. Dat is zonde, maar ik voel me beter en ik voel me moe. Ik draai me op mijn linkerzij, druk het kussen tussen schouder en kin.

Je blijft naast me zitten, rechtop op jouw helft van het bed. Ik sluit mijn ogen, wil liever dat je naar beneden gaat, maar zeg dat niet. Je wrijft over mijn rug en gaat heel zacht zingen. Dit meen je niet, denk ik. Mijn handen leg ik slap naast me op de matras. Ik zie zwarte bollen met een rode kring eromheen tegen de wand van mijn oogleden, ik voel wang en slaap zakken in het kussen en kin die met een knikje volgt. Ik hoor je niet meer zingen. Ik hoor de adem binnen in mijn neus, en mijn hart in mijn oren.

’s Ochtends word ik wakker met een hand onder je lijf. Het eerste waaraan ik denk is dat je zong en dat ik niet weet wat en hoe lang. Ik kijk naar ruggenwervels in wit katoen, trek mijn vingers van onder je terug, plooi ze, laat ze kraken, leg ze op mijn voorhoofd, voel de warmte van jij die een nacht op een deel van mij hebt gelegen.

Voel je je beter, vraag je.

Ja, – ik heb geen last meer van gisteren.

En van jezelf, vraag je.

Al veel minder. – Weet je nog wat je hebt gezongen, vraag ik, gisteravond?

Nee, zeg je.

Jammer.

Ja, jammer.