Beste lezer, 

Een paar dagen geleden kondigde ik aan dat ik een verhaal op maat zou weggeven en als jij dat wel iets vond, dan kon je me een berichtje sturen. Ik vond het zo leuk te merken wie deelnam, wie ik kende en wie niet of nauwelijks, van wie ik al lang niets had gehoord en nu ineens wel of van wie ik nooit had gedacht dat die  … Toen jouw naam binnen kwam, fantaseerde ik alvast over wat ik zou schrijven als jij geloot zou worden. Soms had ik al een eerste zin of een grapje of een vraag. Soms had je zelf al wat en kreeg ik met de naam al een verzoek, iets over een reis of een kinderwens of een droom of een leven in een ander land. 

Toen de wedstrijd was afgelopen, leek het me wel leuk om na het avondeten met z’n allen rond de tafel van namenloterij te spelen. Om het eettempo dat hier doorgaans zeer laag ligt wat op te drijven, vertelde ik met veel bombarie over hoe de loterij zou verlopen. Dat ik de hele tafel leeg zou maken en dan op een groot blad alle namen zou schrijven met mijn pen en dan uit de knutselkast een schaar zou halen en dat de grootste muis dan de knipper van dienst zou zijn en dat zij in de keuken een pot zou mogen kiezen voor alle briefjes en dat ze dan mag schudden aan die pot en zo en dat de kleinste muis dan met een speeltje zou mogen rammelen om het startsein te geven en dat de man het hele tafereel dan zou vastleggen op foto. Toen het dan eindelijk zo ver was, toonde de kleinste muis weinig interesse en is de man met haar in de draagdoek naar buiten vertrokken. Terwijl ik de schaar zocht in de kast hoorde ik haar schreeuwen ergens op het einde van de straat. De grootste muis zat glunderend klaar aan het hoofd van de tafel, vroeg nog om een toetje, maar was bereid daar op te wachten tot na de loterij. 

Ik wil het op mijn manier doen, zei ze. Ze knipte de namen uit, maakte de hoekjes van de briefjes rond, knipte soms twee namen samen uit, zo stonden dan een halve Arne en een halve Mariska samen op één klein briefje. Het duurde lang. Ik schreef de namen opnieuw, knipte uiteindelijk mijn eigen briefjes, plooide ze dubbel en nog eens dubbel, telde ze en deed ze in een pot, telde ze voor de zekerheid nog een keer, merkte dat er eentje ontbrak, zocht samen met de muis tussen de broodkorsten op de grond, vouwde alle briefjes open en nog eens open, legde ze onder elkaar op tafel, las alle namen, legde ze naast de berichten en mailtjes en zag dat Tina ontbrak. Ik schreef en knipte Tina, vouwde haar twee maal dubbel en stak haar in de pot.

Enkele dagen later zagen we Tina trouwens lopen in het dorp, met haar rieten mand. Wie is die mevrouw, vroeg de muis. Ik zei dat dat Tina was. Tina, zei ze, ik vind dat een rare naam. Ja, vind je dat?, vroeg ik. Of nee, antwoordde ze, eigenlijk niet, ik vind dat een leuke naam. Tina, zei ze, en nog een keer: Tina. 

De muis stopte haar hand in de pot, zei nog even dat ze wilde dat Antine zou winnen, maar was ook blij toen het iemand anders bleek te zijn.

De winnaar weet er ondertussen van en zal me binnenkort vertellen wat ze wil, waarover en voor wie. En als ze zelf niets kan verzinnen dan weet ik wel wat. Dan denk ik dat ik ga schrijven over die keer dat ze mijn kind op een avond zogenaamd per ongeluk een ijsje vol suiker gaf en dat wij daarna urenlang drama’s hebben beleefd met het kind dat alles wilde behalve slapen of ik schrijf over hoe ze een jaar geleden van haar fiets is gevallen en daar lag op de grond en niet recht kon komen en schreeuwde tegen een achteruitrijdende bus STOP!! of ik schrijf iets over dat rode shirt met lange mouwen dat nu al drie dagen aan het wasrekje buiten bij haar huis hangt. Maar ik wacht dat dus nog even af, want misschien heeft ze zelf een goed idee. 

En jij? Niet gewonnen, maar toch een beetje gewonnen voor het idee? Dan maak ik voor jou een verhaal op maat. Ik kan met details, maar ook met flarden aan de slag. 

Gisteren om 22u39 heb ik mijn blog met de betaling van €18 in leven gehouden. Ik kreeg eerst maandelijks, daarna wekelijks en de laatste dagen dagelijks het bericht dat ik actie moest ondernemen wilde ik mijn domein – mijn plein – mijn plek – mijn stek – mijn stokkering van zinnen niet verliezen. In mijn mailbox stapelde zich een heuse countdown op … will expire in 6 days, will expire in 5 days, in 4 days, 3 days … maar ik was op tijd.

Op mijn blog post ik met zekere onregelmaat korte verhalen die ik niet ver zoek. Ik ben nu al twee jaar eigenaar van http://www.evelienborgonjon.com en zal dat het volgende jaar ook blijven.

En ik ga dat vieren! Ik ga een verhaal weggeven! 🎉 Ik ga schrijven. Op verzoek. Voor diegene die wint.

• Ken ik je goed, nauwelijks of niet? Dan maak je kans!
• Wil je een verhaal voor jezelf of om aan iemand te geven? Doe mee!
• Heb je een droom, een ding, een herinnering, een wens, een angst of eigenlijk niet echt iets? Perfect! Ik maak er wat van.

Laat onder deze post weten dat je mee wil doen! Of stuur me een mailtje. Dinsdag 13 oktober laat ik een onschuldig handje de teerling werpen. Veel succes!

Gisterenochtend. Ik dacht, ik ga het gewoon even aan hen voorleggen, dus ik zeg: Jongens, ik voel me heel erg moe, we hebben vandaag een hele dag samen, maar ik ben zo moe, hoe gaan we dat doen?

Ze is stil, zit op haar knieën op het bed, denk na, ik heb mijn armen onder mijn hoofdkussen, kijk van dichtbij naar het gezicht van de baby. Dan zegt zij: Je moet gewoon sterk zijn en heel hard je kleren aandoen. En dan gaan we naar beneden voor een ontbijtje en dan neem jij haar in de draagdoek en ga ik fietsen, heel langzaam naast jou. Dan gaan we lang naar de speeltuin, dan lunchen, dan ga jij een uurtje slapen op de bank en dan gaan we weer spelen en dan avondeten. Zo. Dat is de dag die gaat komen.

Het is een beetje anders gegaan, maar ze zat er niet ver naast. We hebben ontbeten en zijn gaan wandelen, we hebben twee uur lang gedaan over vijf straten. Dat komt omdat het poppetje in haar wandelwagen twee keer moest eten. Zo stopte ze bij een bankje met uitzicht, gaf de pop sap en daarna melk, wachtte tot er een boertje kwam, noemde de pop schatje en lieverd. Ze liet me fluisteren zodat pop kon slapen. Ze liet me een nest zien in een boom, had ze ontdekt met oma. We gingen samen naar de bakker, kozen er brood en pistolets en taartjes met aardbei. Ze heeft een pistolet gegeten op het bankje buiten bij de bakker, gaf de pop ook weer te drinken. Mensen gingen naast het bankje staan, dachten dat we aan het wachten waren, maar nee, we hadden alles al en alle tijd. Ik sloot mijn ogen heel even op dat bankje, vroeg of ik even languit op de bank kon liggen slapen, ze zei nee. Zij zei mooie fiets tegen een oude knar met een mandje waar een man op klompen mee aan kwam rijden, de man zei niets, kocht zijn brood. Hij rende vervolgens op de straat met zijn handen aan het stuur, zijn klompen kletterden en hup, hij sprong de fiets op. We keken hem na. Wat later vond ze een steen, deed hem naast de pop in het wagentje. Ik zag beukennootjes, liet haar de hulsjes zien, klokjes die opengaan, zacht vanbinnen, ze voelde met een vingertje. Met een voet drukte ze een bolster open, legde de kleine kastanje naast de steen.

Thuis maakte ik twee dozen leeg. Wij hebben altijd dozen staan met van alles in. Zij en de baby zaten aan tafel te kijken naar wat ik tevoorschijn haalde: vijftien golfballen in doosjes per drie (wie ze wil mag me een bericht sturen), een voorraad post-its, logiblokken met de geur van oud plastic en basisschool, ze heeft er meer dan een uur mee gespeeld, fietslichtjes op batterijen, puzzels van de seizoenen en van brandweermannen (voor de kringloopwinkel) en tien bordjes met daarop de print van verschillende soorten camembert en brie (voor als we een keer een kaas- en wijnavond houden en de camembert en brie op bordjes willen leggen met een print van camembert en brie).

Het werd vrij snel avond. Het was een saaie dag, zei ze, voor we aan tafel gingen. Pfff. We hebben gewoon ontbeten, dan lunch gehad en nu gaan we avondeten. De man en ik keken naar elkaar en lachten. Ik stelde voor dat we dan morgen een keer niet zouden ontbijten, niet lunchen en geen avondeten zouden nemen. Dat vond ze geen goed idee, ze at en noemde het verrukkelijk, de baby sloeg bloemkool stuk op de tafel.

De man bracht de oudste naar bed, ik lag op de bank met de baby op mijn borst. Boven werd om een vierde verhaaltje gevraagd, ik hield een klein handje vast, zag door het raam hoe de lantaarn op straat aanging, het licht prikte, ik zou straks thee vragen aan de man en hem de gordijnen laten dichtdoen. Hij deed dat laatste eerst, haalde zo dat felle licht van mijn gezicht, zei dat ik maar niet naar links moest kijken, naar de aardappelen en bloemkool die overal lagen, en het speelgoed en de was en de spullen die ik ‘s middags uit de dozen had gehaald. Ik deed het toch, richtte mijn hoofd wat op en keek, deed alsof ik een hartaanval kreeg en liet me dramatisch weer zakken op de bank, de baby sliep verder. Draai eens op je zij, zei de man en wreef mijn nek in met olie. En dat was het. Dat was zo ongeveer de dag die was gekomen.

Voor ’s avonds is er het plan dat ik ga wandelen met een vriendin. Ze zal aankomen met trein en mondmasker, met een rugzak en een fles, een warme trui, een gloeiing van de drukte van de dag en de onvoorspelbaarheid van de dagen die zullen volgen. Ze zal vertellen over tenten, slaapzakken en rugzakken inpakken en over plots de reis gaat niet door. Er is code rood, op de hoge toppen van de machtige bergen zou je van alles kunnen vangen. Een dag later zal ze me bellen. Op verzoek zal men de lucht nog eens controleren daar in de Zwitserse hoogtes. En een dag daarna – hup – is berg en dal en alpenwei weer veilig verklaard en is de code van rood naar groen gegaan. Maar zij zal besluiten toch thuis te blijven, want dat is toch geen manier van doen, zo van groen naar rood en van rood naar groen en dat heen en weer en dat dat voor de kinderen maar vervelend is. Dat ze ’s nachts in hun bedjes liggen te draaien en niet weten waaraan toe. Ze zullen dan besluiten in eigen land te blijven en met de fiets een plek te zoeken die lijkt op een berg, daar zullen ze een tent zetten en zich wanen ver van alles en van iedereen.

Ik zal haar opwachten aan het station, met auto en zonder mondmasker. Met in mijn rugzak iets zoets en iets zouts, ik zal haar laten kiezen. Maar ik zal me moeten haasten, want ik zal te laat van huis vertrekken. Ik zal op de parking bij het station de baby nog voeden. Bij het uitstappen zal ik mijn knie hard stoten tegen de deur van de auto, sterretjes zien, me op de bestuurderszetel laten ploffen, been buiten laten hangen, achterover leunen, met een vertrokken gezicht het been langzaam strekken en buigen, strekken en buigen … me voorstellen dat we dan maar zo een ontmoeting zullen hebben, de vriendin en ik, ik op de kiss en ride-strook in de auto met been uit open deur, zij met mondmasker, staand op het perron, zinnen herhalend omdat ik geen lippen zie bewegen, haar nauwelijks kan verstaan. Kortom, het zal een ellendige ontmoeting worden en ik had er nog wel zo naar uitgekeken.

De pijn ebt weg, de baby gaat in de draagzak en wij wandelen een brug op. Ik laat hangend over de balustrade zien waar ik als kind wekelijks naar de scouts ging, de stenen waarop we in een vierkant stonden, het pleintje waarop we speelden en dat nu zo klein en toen zo groot was, de stank van slechte leidingen in het gebouw en de geur van voederbedrijven en het kanaal buiten, een sticker op een kastje in een van de lokalen, daarop: zeg niet te gauw, ’t is weer een vrouw. Ik kon toen helemaal niet bedenken op welk moment iemand zou kunnen zeggen ’t is weer een vrouw. Volgens de vriendin zijn er van de gasten die dat zeggen als een auto voor hen niet naar hun goesting rijdt. We wandelen de brug af, nemen een trap naar beneden. We praten en zwijgen af en toe, maar niet te lang want de tijd is schaars, de vriendin schakelt een wekker in op haar telefoon. We zien een man op een plooistoel, tentje ernaast. Man, stoel en tent zijn alle drie groen en hebben een print van camouflage. De man zit met naald en draad een zak te naaien, een hengel hangt in het water. Dat is toch echt een wereld op zich, hé, zegt de vriendin. Wat verder ruikt het naar plas. Van honden, zeggen wij. We praten over wat er gebeurde in de dag, over wat snel gaat en wat traag en over wat kan schuilgaan achter een gevoel. Ze kiest iets zouts uit mijn rugzak, laat er ook wat van vallen op het wandelpad.

We beschrijven wat nog allemaal mogelijk is in de rest van de vakantie. De wekker gaat, we draaien om en nemen dezelfde weg terug. Ze vertelt nog even, dat ze met de post een boek kreeg van een vriendin. Het boek kwam gekaft in wit papier, zo kan het op tafel blijven liggen zonder dat de titel iemand ongemakkelijk maakt. In het boek staan met potlood nog de notities van de vriendin. We besluiten dat dit een prachtcadeau is, dat je een boek dat je zó goed vindt, weggeeft én je gedachten er gewoon in potlood bij.

We praten tot de trein komt, tot zij het mondmasker opzet, het perron en het trapje van de trein opstapt. De conducteur blaast op een fluitje, draait in een slot op een paal een sleutel om. Ik graai snel in mijn rugzak, wil een foto maken. Het is geen al te beste selfie geworden, eentje van mezelf met reuzenhoofd en dubbele kin en een donkere vlek met zwaaiend armpje achter rijdend glas vol gespiegeld gebouw. Maar ik ben er blij mee en heb er deze week al drie keer naar gekeken.

Lunch in de tuin onder twee parasols. Salade was goed, brood was mottig en had hij gekocht in een dagwinkel die leek op een nachtwinkel. Ik moest me er even overheen zetten, over dat brood. Maar oké, smakelijk. En dat het al woensdag is. Dat híj om de dag is gaan hardlopen en al een boek heeft uitgelezen. Dat mijn zus haar tuin heeft aangepakt en de hele eerste verdieping. Dat ik veel heb gescharreld en gedacht en het spel pak-de-vossenstaart heb geïntroduceerd, voor grote en kleine mensen, zo elk met een doek waarvan een punt in onze broek. Dat was een heerlijk moment. Ze sprong maar op en neer met die kleine beentjes, draaide rondjes, kon niet stoppen met lachen. Het eindigde wel met tranen, omdat wij dat nu eenmaal geen uren kunnen volhouden, dat gepak-de-vossenstaart en dus ergens op een punt dat voor haar niet gelegen kwam het spel hebben afgebroken, nochtans meermaals en voorzichtig aangekondigd. Dat ík nog géén boek heb gelezen, er wel vijf meebracht, maar nog niet ben op de helft van het eerste. Dat ik een stapel papier vol ideeën voor teksten, maar er amper eentje heb geschreven. Hoe ik dat toch heb kunnen bedenken, dat ik hier elke dag zou kunnen zitten en schrijven?

Ik bijt in een taaie witte boterham en moet een beetje huilen. En dan komt de scène. Ik staar naar wat overpeinzingen in de struiken en naar het gras dat ros is van de droogte en dan zegt iemand zo ongeveer dat als ik mijn tijd goed wil benutten dat ik dan maar zo traag niet moet eten. Ja. Kom zeg. Dat wordt later wel rechtgezet en we lachen er mee. Maar nu. Ik huil nog wat verder en mijn neus begint te lopen, ik heb geen zakdoek. Dat punt dat je voelt dat je neus begint te lopen en dan met beide handen op de zakken van je broek klopt om een zakdoek te voelen of dat je gewoon wéét dat je er geen hebt en hoopt dat er geen snottebel tot op je lippen hangt voor je er een hebt gevonden. Ik sta op, kijk niemand aan, schuif mijn stoel achteruit en stap naar het huis, mijn armen ongemakkelijk langs mijn lijf, ik zie hen naar me kijken vanaf de tafel en ik zie mijn ongelukkige zelf weerspiegeld in het grote raam waarvan het rolluik naar beneden tegen de hitte. Terwijl ik in het donkere huis zoek naar een zakdoek weet ik dat ze daar nu een blik zullen wisselen, elk met zo’n fletse boterham in hun handen. Dat mijn zus grote ogen zal maken en daarbij de wenkbrauwen en het voorhoofd omhoog en dat hij zal zeggen tjah. Ik snuit mijn neus, doe nog even niets bij het aanrecht in de keuken, open de deur en stap weer over de warme tegels van het terras en over het gras naar de tafel. Hij kijkt mij aan: Hé? Heb jij gehuild? 

Later die middag val ik in slaap op bed met de baby. Mijn benen hangen over de rand. Ze zijn wat koud en tintelend als ik wakker word, ik was niet van plan te slapen. Ik trek mijn benen op, schuif mijn gezicht vlak naast dat van de baby. De gesloten ogen, de wimpers op de wangen, die lipjes op mekaar. Ik ga liggen op mijn rug, zie in het licht van de witte kamer hoe de slaap me uit al dat voelen heeft gehaald en nu een klein ontwaken brengt.  

We worden naar buiten geleid, kiezen tussen stoel of bank, krijgen een kopje thee en een koek en een opdracht en het plan voor de rest van de dag. De man zit naast zijn moeder, op het bankje in half zon half schaduw. De baby op zijn schoot. Zijn moeder kijkt en zegt: Wat mooi toch, hé, zo’n kind. Wij knikken ja. En we zeggen dat de tuin er weer mooi bij ligt en dat de peterselie het zo goed doet. Ja hoor, zegt zij. En ze kijkt weer naar het kindje. Snap je dat nu, dat er mensen zijn die geen kinderen willen? Wij halen schouders op tjah.  Nee, zegt zij, dat snap ik niet. Zelf heb ik ook heel wat kinderen. Ik weet niet meer hoe veel, maar wel veel. 

De man legt een doek op het gras en geeft de baby een schone luier. Zijn moeder zit, kijkt met dichtgeknepen ogen naar iets in de lucht, de wolken, de half zon half schaduw en dan naar de blote billen. Wat fijn dat je hier bent, met het kindje. En ze geeft het kindje een naam dat het niet heeft. 

De vader van de man stapt naar buiten, kordaat en met een witte kom. Ik volg hem op zijn verzoek. Mijn zus volgt mij. Zij is er voor het eerst. Op die plek en in de tuin waar mijn man als kind met een kartonnen koker vol pijlen aan een touwtje dat wat sneed om de hals, zijn boogje spande, een keer zó hard dat het in tweeën brak. De tuin met achterin een hut en de blokken hout als een nette toren en een kuil met bankjes om te zitten en soms de kippen van de buren door de heg en de kolen en de sla, nu een beetje doorgeschoten. De bramen blinken. De vader, mijn zus en ik omsingelen de struik, wij gaan door de knieën voor de laagste lagen en op de toppen voor de hoogste. De vader verzamelt op eigen hoogte. Ik eet bramen voor hij zegt dat ik mag. De vader is wat kleiner geworden, ik zeg het hem en leg een hand op zijn schouder. Ja, zegt hij, al wat in het hoofd gebeurt, zoekt zijn weg in het lijf. Hij zoekt verder naar bramen en pas op voor je kleren. Alle drie zeggen we wel een keer auw en mijn wijsvinger rechts bloedt een beetje. 

Er gaat suiker bij de bramen, glazen potjes met een tang gegrepen en met kokend water gespoeld. Op het bankje zitten nog steeds de man, zijn moeder en de baby. De moeder leunt naar links, handen slap in haar schoot, vraagt Wie ben ik? aan het kindje. Het kindje zegt niets, kan nog niet praten. De man zegt: Waar is oma? Daar is oma. Hier is oma. Kijk maar, hier is oma. 

Aan tafel zit oma scheef op een stoel. Ze steekt haar vork rechtop in een groot stuk vlees. Ho lief, even wachten, zegt de vader tegen haar. Hij brengt zijn hoofd wat dichter bij het hare, hangt zo ook wat scheef. Hun hoofden raken elkaar zachtjes bij een punt van de tafel. Ze hebben allebei een schort om. Hij voor het koken. Zij voor het eten. Hij misschien ook wel voor het eten of om wat aan haar gelijk te zijn. Nog even wachten, ja? Op fluistertoon. Hij geeft haar aardappelen, bloemkool, sla. Je mag beginnen, lief. Een hand met een mes en een hand met een vork zweven boven het bord, raken nu en dan wat aan, prikken af en toe raak. Hij eet en wijst haar hand met vork de weg. Ja, hier zo. En als de vork niets vinden kan, vindt hij het en brengt het naar haar lippen en lekker, hé, lief? 

We krijgen tijdens het eten een samenvatting van wat afleveringen van een programma dat we toch echt een keer moeten. Deze keer was er een psychologe. En ze had het over zo’n Russische poppen. Matroesjka’s. Ja. En dat je net als een matroesjka je buitenste of je binnenste zelf kunt laten zien. En dat dat soms bewust en soms onbewust gaat. Ik kijk naar de man. Hij zit van alles te denken en vergeet te eten en ik zie dat er wat brandt op zijn lippen en achter zijn ogen. 

We ruimen de tafel af. De moeder stapt aarzelende rondjes door de kamer, schiet ineens snel vooruit, zet rappe passen, kijk maar wat ik kan. De man staat met zijn vader en zijn handen in het sop voorovergebogen in de keuken. Ik kom van uit een andere kamer en krijg van de moeder een strenge blik: Hoe loop jij erbij?! Ze bekijkt me van boven naar onder. En, zegt ze, ik heb me nog wel zo mooi aangekleed. – Oh sorry, zeg ik, ik zal er de volgende keer om denken. 

We knikken en kijken en aarzelen en draaien en zwaaien in de hal en aan de deur en op de stoep tot de volgende keer. De man slaat de kofferdeur dicht, gaat weer bij zijn ouders, legt handen op hun tere schouders, zoekt zijn moeders ogen, zegt zinnen over leven en liefde en wil en wenst. En dan zegt zij: Ik weet dat je van me houdt en nu moet je het loslaten en een plek geven, want pap zorgt voor mij. 

Ik rij en kijk naar het gezicht naast me, zie een hartslag in de hals en op de wangen de gloed van de volzin van zijn moeder. 

We gaan naar kunst kijken op afspraak. Zo gaat dat in de tegenwoordige tijd, een tijd waarin we door elkaar niet te zien en niet aan te raken, hopen lang en gelukkig te leven.

We zijn een beetje aan de late kant. Kinderfiets in de kofferbak, een mand met drinkflessen, een luier en een doekje, geen koekje want te weinig tijd om dat te grijpen. De kleinste gaat voor het eerst rijden. We zeggen het snel tegen mekaar voor het instappen, met onze hoofden boven het dak van de auto: dit is voor de eerste keer met haar, hé.

Per twee mogen we het kerkje binnen. De kleintjes kleven aan ons. We vormen samen een som die mag. De kou van de muren, ik stap weer naar buiten voor een sjaal uit de auto. De wissel van koude-warmte-koude kruipt over mijn blote schouders. 

Waar is de kunstenares, vraagt de muis. Daar, zeg ik en ik wijs naar de vrouw die perfect bij haar werk past. Zij en haar dingen, allebei een beetje robuust, gevoelige kracht, zij met zachte lijnen, het werk in harde, allebei gedegen, daarop de gevoelige groeven en het gewaar met de vingertoppen in de nerven een hart te raken. 

In de kern van de kerk staat het hout, staan de stammen. Ze heeft kruisen gemaakt, meer dan je kunt tellen. Ze dacht aan iets over de dood van een bos, maar overdaad aan afscheid dezer dagen haalde in dat idee. Al dat afscheid. Afscheid van weten, van adem, van nabij, van vasthouden en zomaar iets doen, en misschien ook wel afscheid van verstand en wie we in wezen zijn. In een streep licht uit een smal raam staan de levens van hout. Op foto stonden ze telkens alleen, van dichtbij genomen leken ze groot en sterk, die kruisen. Hier in de kerk loopt onze muis het eerste beste kruis bijna omver. Het wankelt. Net een mens, zegt de kunstenares. Elk kruis is gehouwen in een gedachte, in de kern ervan klopt een verhaal. We lopen rond, krijgen hier en daar het relaas bij een kruis. De muis wil steeds opnieuw horen voor wie het verhaal is achter het kleinste kruisje. Het is Voor de kinderen die niet begrijpen wat er allemaal gebeurt.

Op een tafel staan twee glazen potten. In de eerste zitten potloden, ongebruikt staat op het glas. Daarnaast een pot voor potloden gebruikt. Die laatste is leeg. Ik wou wel een zinnetje schrijven, een frase voor zo’n kruis, maar die glazen potten nemen even de woorden weg. Zijn we werkelijk daar gekomen dat we geen potlood van een ander nog durven te … De muis is niet te zien, roept van ergens in de hoogte: Kom eens in mijn kerkje! Ze staat op de kansel, vraagt me dichtbij, aait het groene vachtje op een zitje, doet het deurtje open en dicht. Wat is dit? Waarom is dit?  Ik denk aan die keer dat we ook kunst keken in een kerk en zij gehurkt haar luier en de kansel vulde met stank. 

We kijken naar de kruisen, zien verschillen in grootte en in hout, welke hout, vragen we en waar vandaan? En je maakte er dus elke dag één en welk kruis raakt je zelf het meest? En zij kijkt en denkt en zegt dan iets zachts en ook dat ze nog heel even doorgaat met maken en dat de kruisen dan gaan reizen. We kijken hoe het licht zich op de kruisen gooit en schuift en weten dat er straks enkel vaal grijs zal zijn. Dat de verhalen dan even zullen sluiten in de nacht voor ze weer opengaan in het ochtendlicht.

Buiten staat de auto onder een boom, binnenin is het warm, we blijven nog even, ik zit met de baby op schoot op de achterbank, benen buiten. De muis en de vader rijden een rondje met de fiets, zullen straks een plek met ijsjes vinden. Ik zie de grijze letters op het blad van de kunstenares, lees over hoe alles tegelijk ademt en stopt, nu. Er is een kruis voor hen die alleen zijn, voor hen die op het land werken en ons elke dag voedsel … En ook een kruis voor alle kinderen die alleen in een huis zitten met degenen die hen misbruiken. Dat er een kruis is voor alle kinderen die alleen in een huis zitten met degenen die hen misbruiken. Dooah. De broeierige beklemming. Ergens vast te zitten in de ene dag na de andere waarin niets de deuren opengooit en geen wind de lucht of de lakens ververst. Die plek heet dan thuis. Ik trek mijn benen binnen, raak met mijn vingertoppen de lijn waar voorhoofd haar wordt, blaas iets uit me weggggggggg met mijn mond in een streepffffffffff, kijk naar de kastanjeboom op het pleintje, de takken bij de wolken, de bladeren zo dicht bijeen. Zou een klein iemand nu stilletjes huilen of heel hard en wensen dat hij een blad was, zo’n simpel blad, dat heen en weer waait in de wind, dat samen met nog een ander blad zit op een ent, de nerven vult met wat sap, lauw wordt overdag, druppels draagt tijdens de nacht, soms eens een aai krijgt van een vleugel die voorbij … Mijn kijken zakt. Van bij de wolken, naar de kern van de kruin, de stam, het gras, de stenen, in mijn hoofd de beelden bij al dit kijken en denken en kinderen die ik zie, kinderen die horen te zijn met glimmende gezichten en zachte haren en een adem van rustig ontwaken en wild geluk, ik zie ze grauw in hun gelige huizen, de armen en benen in kramp.

Ik kijk naar wat op mijn arm precies ligt te wezen waar het nergens beter kan zijn, de gesloten ogen zo dicht bij mijn hart, de wimpers. Wat later op het pleintje. De muis zit op de arm van haar vader, wijst alle ijssmaken aan, luistert naar hun namen. Ik leun tegen een schaduwmuur, tracht gedachten te lossen met zuchten, wrijf over het ruggetje dat slaapt op mijn buik. De muis glundert, toont wat ze koos. Ik krijg van de vader mijn smaak. Zittend in het gras, haar sandalen uit met één hand. Wij kijken naar haar. Hoe ze daar zit en niets anders wenst dan wat ze nu heeft. Waarom gaat het zo snel op, vraagt ze. Ja, zeg ik, omdat het zo lekker is. Ze staat, geeft me de rest van haar hoorntje, de plakkerige punt. Ze wrijft wat losse haren naar achteren en rent. Blij dat we in het kerkje zijn geweest, vraagt de vader. Ik zeg ja. 

Requiem van Anjet van Linge is tot en met 30 augustus in Museum De Lakenhalen in Leiden. Het werk is zo hecht en echt en leent zich uitstekend voor een moment van stilvallen in de tijd. Haar website trouwens ook. 

Drie jaar geleden vierden we het volle leven en onze liefde daarin. De dagen ervoor regende het pijpenstelen en we wisten dat er een plan b, maar kregen dat maar niet bedacht. De nacht voor de dag was kort.  

Jij zat samen met je goeie vriend in ons huis. Je streek je hemd en schreef je tekst, hij speelde piano. Ik reed met pak en zak en jurk en zus en muis naar de mooiste slaapplek van het noorden. Daar zou ik twee nachten blijven, mijn nagels lakken en kijkend over de graanvelden zien hoe onze dag dichterbij kwam. Op de eerste dag moest zus al een halve dag onderweg omdat ik ergens mijn oorbellen was vergeten. Ik zat klam te schrijven aan de tafel daar, mijn moeder kwam langs om te spelen met de muis en de laatste nacht ook daar te zijn. Alle vrouwen bij mekaar – zeg maar. Toen het al donker werd en alles stil was ik met mijn tekst en mijn gedachten nog niet op de helft. Voor de muis had ik een linnen jurk met gouddraad. Haar romper werd plots bruin en nat en wat ik nog had was oud en blauw en had lange mouwen. Daar knipte ik dan maar wat stukken af zodat het zou passen. Mijn moeder zei: Moh, dat is ollemolle nie erg! Zeg!

De volgende ochtend kwamen er kapsters. Ze legden kammen en borstels en spelden tussen kopjes thee en een half opgegeten croissant. De dame van de slaapplek was aardig, kwam kijken of we nog iets nodig en printte mijn tekst. Mijn vader kwam en haalde ons op, gebruikte weinig woorden, nam muis op de arm en wees naar iets moois in het veld. Het is allemaal zeer goed, zei hij in de auto en reed bijzonder rustig. We reden naar ons eigen dorp, naar het witte kerkje, het knalde fel in de zon. De klokken luidden en het volk stond tot buiten op de stenen. Ik wurmde me binnen tussen een muurtje mensen, zag eerst jou en toen iedereen links en rechts en boven naast het orgel. We huilden en omhelsden en lachten en dachten allez, hier staan we dan en we willen echt nergens anders zijn. De ambtenaar mocht wat vertellen over ons leven en het leven van die plek. Daar had vroeger een schooltje gestaan. Dat kan wel in een handvol woorden. Maar hij had een handvol papier, vertelde dingen die wij al lang niet meer weten. We dwaalden af naar elkaar en lieten ons vangen door al die blikken van al wie was gekomen om daar bij ons op dat moment. 

Je vriend plooide zichzelf achter het orgel, speelde en stampte en bleef dat herhalen tot wij en iedereen buiten. We gingen op de foto en de muis die keek, kon niet lachen van al dat te veel, maar ja.  En we reden weg, over de wegen die zo vertrouwd en ineens totaal anders. En je vertelde dat de dag nu al perfect is en je nog nooit zo gelukkig en kijk, het koren is van goud en het is nog niet eens middag, de rest moet nog beginnen.

Het wordt lastig opstaan morgen. We moesten al lang slapen. Maar ja. Drie vingertjes op mijn rechter arm. Een kriebeling in de late uren. Ik lig ongemakkelijk, ben geplooid in een lastige hoek. Ik buig me naar je toe, wil die arm niet verroeren. De hand van mijn andere arm leg ik op je hoofd, je schedeltje past nog precies in de schelp die ik met mijn vingers maak. Ik hou een vinger onder je neus, voel zachte warmte als ik mijn ogen sluit. Ik nies, je arm schiet recht omhoog, je handje landt weer op mijn vel.

Je sliep maar even terwijl ik deze middag een wandelingetje maakte met zus. Bij thuiskomt zag ik je door het raam. Dat kleine, donkere hoofdje. Ik voelde de warmte ervan door het glas. Je zat op de schoot van je vader, hij las een boek met één hand, je rug tegen zijn bovenarm, zijn vingers rond je middel. Z’ is wakker, zei ik. We bleven staan. Je draaide je hoofd en zag me. Ik zwaaide naar je. Je zus zocht je, boven de rand van de vensterbank. Je strekte je hals, groeide een centimeter, duwde je kin in de lucht, maakte je ogen groot. Dat had ik je nog niet eerder zien doen zo. En toen je haar zag, lachte je. Het was het mooiste van de dag: jouw halsreikend-reikhalzend zoeken naar een stukje zus tussen de sanseveria’s.